Thuốc hỗ trợ điều trị sau tai biến - chọn thế nào cho đúng? Để trả lời câu hỏi này, hãy cùng tìm hiểu thế nào là bệnh tai biến và những điều xung quanh căn bệnh này, cũng như phương pháp điều trị và chăm sóc người bệnh trong bài viết dưới đây.
Tai biến là gì? Các giai đoạn của sự hồi phục sau tai biến
Tai biến mạch máu não là trạng thái một phần não bộ bị tổn thương do mạch máu trên não bị tắc hay vỡ. Nếu bệnh nhân không được cấp cứu kịp lúc, vùng não sẽ bị thiếu oxy và chất dinh dưỡng, sẽ dần bị hoại tử.
Nghiên cứu cho thấy, mỗi phút trôi qua, bệnh nhân tai biến mạch máu não sẽ mất khoảng 1,9 triệu tế bào não. Nếu để lâu không điều trị, sẽ có nguy cơ tử vong cao, di chứng để lại khá nặng nề. Di chứng do bệnh tai biến mạch máu não thường là liệt, suy giảm thị lực, méo miệng,...
Bệnh tai biến mạch máu não.
Nguyên tắc điều trị trong giai đoạn cấp:
Sau khi xuất hiện các triệu chứng và được nhập viện, bệnh nhân đột quỵ sẽ được điều trị:
- Xử lý tai biến mạch máu não trực tiếp, thực hiện cấp cứu.
- Thực hiện chống phù não tích cực
- Sử dụng phác đồ điều trị thích hợp với mỗi loại bệnh nhồi máu não hay chảy máu não.
- Làm giảm triệu chứng nguy hiểm: co giật, rối loạn chỉ số đường máu, thân nhiệt tăng.
- Điều chỉnh cân bằng nước - điện giải trong cơ thể và điều chỉnh cân bằng kiềm.
- Chống tình trạng bội nhiễm cơ quan hô hấp, tiết niệu
- Cung cấp đủ chất dinh dưỡng mỗi ngày cho bệnh nhân
- Phục hồi chức năng, chống teo cơ, cứng khớp, lở loét,...
- Thực hiện phẫu thuật, phục hồi nhu mô não bằng phương pháp tế bào gốc.
Một số nhóm thuốc điều trị tai biến mạch máu não
Với nhồi máu não
Thuốc tiêu huyết khối: giúp tan huyết khối, hỗ trợ giúp tan máu cục đông trong mạch máu não, tăng khả năng phục hồi, giảm đi tỷ lệ dị tật sau tai biến. Một số loại thuốc tiêu huyết khối: Streptokinase, Desmoteplase, Reteplase, Urokinase... Các loại này có tác dụng 4-5 tiếng đầu. Sau đó nếu phát hiện triệu chứng nghi tai biến, cần đưa ngay người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất.
Thuốc chống kết tập tiểu cầu: có tác dụng giảm liên kết tiểu cầu, ức chế quá trình hình thành huyết khối. Loại thuốc này dùng để phòng ngừa, trị bệnh nhồi máu não, nhồi máu cơ tim... Có một số loại phổ biến: Clopidogrel, Aspirin, Dipyridamole.
- Thuốc chống đông máu: Điều trị ngăn ngừa bệnh do các cục máu đông gây ra. Thuốc tác động quá trình đông máu làm tan cục máu đông, ngăn chặn cục máu mới hình thành. Một số loại thuốc chống đông máu: Vitamin K, Warfarin, Indandion, Coumarin, Heparin,...
- Thuốc bảo vệ màng não: Cung cấp dưỡng chất cho tế bào thần kinh, giúp não bộ ổn định, phòng ngừa tình trạng xuất hiện máu đông, co giật, chóng mặt. THường thì bệnh nhân sẽ dùng thuốc bảo vệ màng não khi tình trạng đã ổn định. Một số loại thuốc: Duxil, Cerebrolysin, Stugeron, Nootropil,...
Với thể xuất huyết não
- Thuốc cầm máu: Giúp bảo vệ tế bào não, chặn ổ tổn thương bị lan rộng. Có 2 nhóm thuốc cầm máu: cầm máu tại chỗ và cầm máu toàn thân. Một số thuốc: Transamin, Hemocaprol đang được dùng phổ biến với tác dụng điều trị tai biến mạch máu não.
- Thuốc chống co thắt mạch: dùng trong điều trị tai biến mạch máu não hiện nay là Nimotop, có thành phần hoạt tính nimodipine, có tác dụng kháng co mạch máu và chống thiếu máu cục bộ vùng não, giúp giãn mạch máu và kích thích tưới máu não.
Di chứng thường gặp sau tai biến mạch máu não
Di chứng để lại của tai biến mạch máu não chia làm 5 nhóm:
Nhóm 1: Về di chuyển/ cử động
- Bởi yếu hay liệt nửa người, bệnh nhân bị khó khăn khi lăn trở trên giường, khó khăn trong việc thay đổi tư thế. Khi nửa người không liệt hẳn, bệnh nhân vẫn đi lại khó khăn do rối loạn thăng bằng hay mất cảm giác nửa người bên bị liệt...
- Khó lăn sang hai bên, đặc biệt là lăn sang bên lành
- Khó ngồi dậy và ngồi không vững.
- Khó đứng dậy hay đi lại.
- Khó thực hiện hoạt động sinh hoạt: ăn uống, rửa mặt đánh răng, tắm giặt, thay quần áo...
Nhóm 2: Co cứng
- Các cơ ở nửa người bên liệt co cứng và co ngắn
- Tay liệt
- Hông bên liệt khi đi bị kéo cao hơn bên lành
- Khớp háng, khớp gối và cổ chân bị duỗi
- Co rút cơ
- Cứng khớp, biến dạng khớp
- Khớp vai và cánh tay bị khép chặt vào thân mình
- Cổ chân gấp mặt lòng
Di chứng để lại của tai biến mạch máu não
Nhóm 3: Giao tiếp
- 25-30% người bị liệt nửa người gặp nguy cơ khó khăn trong việc giao tiếp
- Hiểu lời nói kém
- Diễn đạt bằng lời nói kém
- Đọc và viết kém
Nhóm 4: Hoạt động hàng ngày
Có thể bệnh nhân không tự ăn uống, chải đầu, đánh răng, tắm giặt, thay quần áo, đi vệ sinh.... Bệnh nhân tai biến mạch máu não cần trợ giúp bằng dụng cụ hay sự giúp đỡ của người khác.
Nhóm 5: Tâm lý
Đa số người bệnh tai biến mạch máu não dễ bị trầm cảm, lo âu, sợ bệnh tái phát, hoặc trì trệ, không tập luyện, hay ỉ lại sự giúp đỡ chăm sóc của người thân.
Giai đoạn phục hồi chức năng sau tai biến mạch máu não
Theo chuyên gia, quá trình phục hồi được chia 2 giai đoạn: phục hồi tại bệnh viện, và phục hồi tại nhà.
Giai đoạn phục hồi tại viện
Giai đoạn này chia làm 2 mốc thời gian:
Giai đoạn phục hồi tại viện
- Tuần thứ nhất: Là một giai đoạn có ý nghĩa quan trọng, chuyên gia đánh giá khả năng nuốt và hỗ trợ bệnh nhân cầm, nắm, nhai, nuốt...
- Tuần thứ hai đến tuần thứ sáu: Bệnh nhân rèn dùng một tay để mặc quần áo, đi vệ sinh, tắm gội; dùng vai và khuỷu tay trợ giúp việc cầm, nắm, kéo. Nếu bệnh nhân liệt nửa người, bệnh nhân thực hiện động tác bằng tay bị liệt dưới sự theo dõi và trợ giúp của kỹ thuật viên hay chuyên gia.
Giai đoạn phục hồi tại nhà:
- Cũng có 2 mốc thời gian cho giai đoạn này:
- Tháng thứ nhất đến tháng thứ sáu: người bệnh sẽ tập đi bộ mỗi ngày tối thiểu 5 phút, thực hiện những động tác: cầm cốc, sách, bút, có thể gấp quần áo, nâng đồ vật với kích thước và khối lượng khác nhau. Mỗi ngày thực hiện các động tác 20 phút, đến khi người bệnh nhuần nhuyễn. Nếu bệnh nhân không làm được thì cần dụng cụ hỗ trợ.
- Sau 6 tháng: Tăng cường đi bộ cải thiện khả năng vận động. Khi người bệnh mắc chứng mất ngôn ngữ sau tai biến mạch máu não, cần kết hợp nghe hoặc đọc sách, xem tivi, kể lại câu chuyện. Nên tập 20 giờ/ tuần những bài tập này.
Chăm sóc người bệnh sau tai biến mạch máu não
Việc chăm sóc người bệnh sau tai biến mạch máu não là một việc vô cùng cần được lưu tâm, từ sinh hoạt, ăn uống, dinh dưỡng đều cần chú ý.
Trong sinh hoạt, luyện tập
- Ở trường hợp bệnh nhân bị bệnh nặng, người bệnh chưa vận động được, người thân cần giúp họ đổi tư thế 3 tiếng 1 lần tránh lở loét, mỗi lần lật người cần xoa rượu, cồn hay phấn rôm vào lưng, mông và các vị trí bị tì đè. Nên kê gối sau lưng bệnh nhân để giữ họ ở tư thế nửa ngồi nửa nằm khi cho ăn uống.
- Với các di chứng sau tai biến mạch máu não, cần có một kế hoạch cụ thể cho người bệnh tập luyện hàng ngày, cố gắng để bệnh nhân tự làm nếu có thể, người thân chỉ hỗ trợ. Quá trình này bệnh nhân càng kiên trì, người thân càng tận tâm thì bệnh càng mau thuyên chuyển.
- Cần ngủ nghỉ điều độ, không làm việc nặng. Hạn chế nằm nhiều, trưa ngủ 30-60 phút, tối nằm từ 10h đến 6h sáng hôm sau. Không bỏ chăn hết khi ngủ dậy, nên bỏ chăn từ từ để cơ thể thích nghi dần nhiệt độ bên ngoài, vận động nhẹ nhàng 15-20 phút ở chỗ khuất gió mỗi sáng, tránh gió lùa, cải thiện tình trạng tim mạch hay các yếu tố rối loạn lipid máu, tăng huyết áp, béo phì, giảm nguy cơ tai biến mạch máu não tái phát.
- Ngoài ra, cần tạo tâm lý thoải mái vui vẻ, phấn chấn để người bệnh mau khỏi bệnh.
Chế độ dinh dưỡng có ý nghĩa hết sức quan trọng giúp người bị tai biến phục hồi.
Chế độ dinh dưỡng
WHO khuyến cáo thực đơn của người bị tai biến mạch máu não cần đủ và cân bằng các chất như protein, chất béo, carbohydrate:
- Các loại rau củ tươi
- Trái cây tươi
- Hạn chế muối, nên ăn nhạt
- Các loại cá
- Tránh chất bột đường, giảm calo, không ăn nhiều trứng, đồ chiên xào, mỡ động vật, nội tạng động vật, nên ăn dầu ăn thay mỡ, ăn lạc vừng. Chú ý dùng thức ăn mềm, dễ tiêu như súp, sữa, cháo, hay nước hoa quả tươi. Hạn chế chất béo và chất kích thích vì rất có hại với người bệnh.
Thực hiện các biện pháp phòng bệnh
Tai biến mạch máu não là bệnh có thể tái phát bất kỳ lúc nào. Vậy nên việc thực hiện biện pháp phòng tránh khá cần thiết, ví dụ:
- Giữ mình khi thời tiết chuyển lạnh, khi áp suất không khí thay đổi
- Không tắm khuya nơi gió lùa
- Tránh căng thẳng, xúc động mạnh, mất ngủ
- Điều trị tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, rối loạn nhịp tim, tiểu đường
- Tránh táo bón, kiêng chất kích thích, rượu, bia
- Tránh vận động quá mức, chạy nhanh, vác nặng.
Phục hồi chức năng sau tai biến mạch máu não
Vì tai biến mạch máu não gây ra nhiều di chứng nặng nề, qua giai đoạn cấp, người bệnh sẽ cần phục hồi chức năng. Mục tiêu của phục hồi chức năng sau tai biến mạch máu não để chống teo cơ, cứng khớp, người bệnh có thể di chuyển cử động và tự thực hiện cuộc sống sinh hoạt mỗi ngày.
- Trường hợp tai biến nghiêm trọng: bệnh nhân cần nằm 1 chỗ, tập thụ động tại giường. Gia đình người thân cần giúp bệnh nhân tập khớp, khớp nhỏ như khớp ngón tay, ngón chân, khớp lớn như khớp vai, khớp háng. Mỗi lần tập 15-30 phút với tần suất 2-3 lần/ ngày. Với trường hợp liệt nửa người, người bệnh cử động nhẹ được và tập thể dục bình thường, có thể nhờ người nhà giúp với những động tác khó hoặc thêm dụng cụ hỗ trợ.
- Trường hợp bệnh nhân tự sinh hoạt được: luyện tập theo hướng dẫn của kỹ thuật viên vật lý trị liệu, khi nhuần nhuyễn thì có thể tập bài cao cấp hơn.
Các chuyên gia cho thấy sự phục hồi thường rõ rệt ở những người bị tổn thương mức độ trung bình hay nhẹ. Với bệnh nhân bị tổn thương nặng, khả năng phục hồi hạn chế, càng để lâu càng khó phục hồi. Vì thế nên cần luyện tập phục hồi chức năng càng sớm càng tốt. Khi điều trị, chuyên gia thống nhất nguyên tắc: sau giai đoạn cấp, cho bệnh nhân ngồi sớm (trong 24 đến 48 giờ từ khi tai biến bắt đầu) giúp tránh biến chứng như viêm phổi, tắc tĩnh mạch sâu,...
Trên đây là tất tần tật về bệnh tai biến mạch máu não, mong rằng với thông tin trên, các bệnh nhân và người nhà có thể có chuẩn bị tốt để chăm sóc cũng như điều trị và tìm được thuốc hỗ trợ điều trị sau tai biến cho bệnh nhân được chu toàn và sớm cải thiện sức khỏe.
XEM THÊM >>> Cao xoa bóp tốt nhất
XEM THÊM >>> Thuốc hoạt huyết dưỡng não bao nhiêu tiền một hộp
XEM THÊM >>> Thuốc bổ não cho người cao tuổi